مدرسه علميه الزهراء شهداد كرمان

نگاهي اجمالي به سخنان امام سجاد عليه السلام درباره امام زمان عليه السلام امام سجاد علاوه بر دعاهايي كه درباره حضرت مهدي ـ عليه السلام ـ دارد، كلمات و سخنان نغز و زيبايي نيز درباره مسائل مربوط به آن حضرت بيان نموده است كه به نمونه¬هايي اشاره مي¬شود:

1- زمان خالي از حجت نيست امام سجاد ـ عليه السلام ـ فرمود: “لاتَخْلُو الاَرْضُ الي اَنْ تَقُومَ السّاعَةُ مِنْ حُجَّة وَ لَوْلا ذلِكَ لَمْ يُعْبَدِ اللهُ؛ زمين تا روز قيامت خالي از حجت نيست، و اگر حجت الهي نبود، خدا پرستيده نمي¬شد.” اين حديث به خوبي نشان مي¬دهد كه در اين زمان نيز حجت الهي وجود دارد. منتهي اين امام بايد معصوم باشد و معرفي شده ازطرف خدا و امامان قبلي، چنان كه آن حضرت فرمود: “الامامُ لايكونُ الّا مَعْصُوماً وَ لَيْسَت العِصْمَةُ في ظاهِرِ الخِلْقَةِ فَيُعْرَفَ بِها وَ كذلِكَ لايَكُونُ الاّ مَنْصُوصاً؛  جز معصوم احدي شايسته امامت نيست و چون عصمت يك نشان ظاهري در خلقت نيست (كه همگان) بشناسند، بايد امام از طرف خدا (تعيين) و اعلام شود.” و در خطبه معروف خود در مسجد جامع شام در حضور يزيد بن معاويه فرمود: “رسول خدا، و وصي او علي ـ عليه السلام ـ ، سيد الشهداء (حمزه)، جعفر طيار، دو سبط اين امت و مهدي ]اين امت[ از ماست." 

 2. راز غيبت و پنهان بودن ولادت حضرت سجاد ـ عليه السلام ـ فرمود: “القائِمُ مِنّا يَخفي عَلي النّاسِ وِلادَتُهُ حتّي يَقُولُوا: لَمْ يُولَدْ بَعْدُ، لِيَخْرُجَ حينَ يَخْرُجُ وَ لَيْسَ لِاحد في عُنُقِهِ بَيْعَةً؛  قائم ما، ولادتش از مردم مخفي مي¬شود تا جايي كه مي¬گويند: هنوز متولد نشده است. تا هنگامي كه ظهور مي¬كند بيعت كسي در گردن او نباشد.” همچنين درباره مخفي بودن مکان آن حضرت فرمود: “لا يطَّلِعُ عَلي مَوْضِعِهِ اَحَدٌ مِنْ وَلِي وَلاغَيرِهِ اِلّا الَّذي يلي اَمْرَهُ؛  هيچ کس از دوست و غير دوست از اقامتگاه او مطّلع نمي¬شود، به جز کسي که متصدّي خدمتگزاري اوست.”

3 . غيبت كبري و صغري :امام سجاد ـ عليه السلام ـ فرمود: “اِنَّ لِلْقائِمِ مِنّا غَيْبَتَينِ: اِحداهُما اَطولُ مِنَ الاُخري. اَمّا الاُولي فَسِتَّة اَيّامٍ وَ سِتَّةَ اَشْهُر وَ سِتَّ سَنَواتٍ وَ اَمّا الْاُخْري فَيطُولُ اَمَدُها حَتّي يخْرَجَ مِنْ هذَا الْامْرِ اَکْثَرُ مَنْ يقُولُ بِهِ، فَلا يَثْبُتُ عَلَيْهِ الاّ مَنْ قَوِي يَقِينُهُ وَ صَحَّتْ مَعْرِفَتُهُ وَ لَمْ يَجِدْ في نَفْسِهِ حَرَجاً مِمّا قَضَيْنا وَ سَلَّمَ لَنا اَهْلَ البَيْتِ؛  براي قائم ما دو غيبت است كه يكي از آنها طولاني تر از ديگري است. اما اولي شش سال و شش ماه و شش روز طول مي كشد و اما دومي به قدري طول مي كشد كه بيشتر كساني كه به غيبت او ايمان داشتند از اعتقاد خود بر مي¬گردند. فقط كساني بر اعتقاد خود استوار مي¬مانند كه يقين محكم و شناخت صحيح داشته باشند و سخنان ما بر آنها گران نباشد و تسليم ما اهل بيت باشند.”

 4. فتنه¬هاي دوران غيبت :امام زين العابدين ـ عليه السلام ـ فرمود: “يا اباخالد لَتأتِيَنَّ فِتَنٌ کَقِطَعِ اللَّيْلِ المُظْلِمِ لايَنْجُو الاّ مَنْ أَخَذَ اللهُ مِيثاقَهُ اوُلئكَ مَصابيحُ الهُدي وَ يَنابِيعُ العِلْم يُنْجِيهِمُ اللهُ مِنْ كُلِّ فِتْنَةٍ مُظْلِمَةٍ؛  اي اباخالد! براستي (در دوران غيبت) فتنه¬هايي همچون قطعه¬هاي شب تار هجوم مي¬آورد كه از آن جز كساني كه خدا از آنها پيمان گرفته رهايي نمي¬يابد. همانها چراغهاي هدايت و سرچشمه علمند، كه خداوند آنها را از هر فتنه تاريك نجات مي-بخشد.” و همچنين فرمود: “مَنْ ثَبَّتَ عَلي وِلايَتِنا في غَيْبَةِ قائِمِنا أَعطاهُ اللهُ اَجْرَ اَلفَ شَهيدٍ مِثْلِ شُهداءِ بَدْرٍ وَ اُحُدٍ؛ كسي كه در زمان غيبت قائم ما ـ عليه السلام ـ بر ولايت ما ثابت و استوار بماند، خداوند به او پاداش هزار شهيد مثل شهيدان بدر و احد عطا مي¬فرمايد.”

 5. انتظار راستين و پاداش آن براي انتظار حضرت مهدي ـ عليه السلام ـ آثار گرانبهايي وجود دارد، از جمله امام سجاد ـ عليه السلام ـ فرمود: “اِنتِظارُ الفَرَجِ مِن أَعظَمِ الْعَمَلِ؛ انتظار فرج از برترين اعمال است.”   و فرمود: “اهل زمان غيبت او كه قائل به امامت او و منتظر ظهور او باشند، برتر از مردمان هر زمان ديگر مي¬باشند، زيرا خداي تبارك و تعالي به آنها آن قدر عقل، فهم و شناخت عطا فرموده است كه غيبت امام در پيش آنها چون زمان حضور شده است. خداوند اهل آن زمان را همانند مجاهداني قرار داده كه در محضر رسول اكرم ـ صلي الله عليه و آله ـ شمشير بزنند، آنها مخلصان حقيقي و شيعيان واقعي و دعوت كنندگان به دين خدا در آشكار و نهان مي¬باشند." 

 6. ياران مهدي عليه السلام حضرت سجاد ـ عليه السلام ـ در تفسير آيه “حَتّي اِذا رَأوْا ما يُوعَدُونَ فَسَيَعْلَمونَ مَنْ أضْعَفُ ناصِراً وَ أَقَلُّ عدداً"؛ “هنگامي كه ببينند آنچه را كه وعده مي¬شوند، پس مي¬فهمند كه چه كسي ياورش ضعيف¬تر و نفراتش كمتر است"، فرمود: “يَعْني القائِمَ و انْصارَهُ بِالنِسْبةِ لِاعْدائِهِ؛ مقصود ]از مايُوعَدوُنَ[ قائم ـ عليه السلام ـ و ياران او در مقايسه با دشمنان او مي¬باشند.”  در جاي ديگر فرمود: “…كَأنّي بِصاحِبِكُمْ قَدْ عَلا فَوْقَ نَجَفِکُمْ بِظَهْرِ كُوفان في ثَلاثَمأةٍ وَ بِضْعَةَ عَشَرَ رَجُلا، جَبرئيلُ عَنْ يَمِينهِ وَ ميكائيلُ عَِِنْ شِمالِهِ وَ اِسْرافيلُ أَمامَهُ، مَعَهُ رايَةُ رَسُول الله صلي الله عليه و آله قَد نَشَرها لايَهْوِي بِها الي قَوْم الاّ أَهْلَكَهُم اللهُ عَزَّ وَ جَلَّ؛  گويا صاحب شما (مهدي) را مي بينم كه پشت كوفه بالاي نجف در بين سيصد و سيزده نفر قرار گرفته، جبرئيل از راستش، و ميكائيل از سمت چپش و اسرافيل جلو آن حضرت قرار دارند. و با او پرچم رسول خدا است كه آن را برافراشته است. و بر قومي فرود نمي¬آيد جز آنكه آنها را ] به امر[ خداي عزيز و جليل هلاك مي¬كند.”

7. دوران ظهور با ظهور حضرت مهدي ـ عليه السلام ـ بركات فراواني عايد بشريت و متدينين مي¬شود؛ از جمله، آنچه حضرت سجاد ـ عليه السلام ـ فرمود: “اذا قامَ القائِمُ أَذْهَبَ اللهُ عَن شِيعَتنا العاهَةَ و جَعَل قُلُوبَهُمْ كَزُبَرِ الحَديدِ وَ جَعَلَ قُوَّةَ الرَّجُل مِنْهُم قُوَّةَ أرْبَعينَ رَجُلا وَ يَكونُونَ حُكّامَ الاَرْضِ وَ سَنامَها؛ وقتي قائم قيام كند، خداوند رنج را از شيعيان ما دور مي¬كند و دلهاي آنها را چون پاره آهن قرار مي¬دهد و خداوند قدرت هر مرد از آنها را برابر چهل مرد قرار مي دهد و آنها حاكمان زمين خواهند شد.” دعاهاي امام سجاد درباره امام زمان عليهما السلام پيشتر اشاره شد كه يكي از بركات وجود حضرت سجاد ـ عليه السلام ـ ، تعليم شيوه و روش دعا نمودن است. درباره انتظار مهدي ـ عليه السلام ـ و دعا براي فرج و نصرت آن حضرت و… نيز دعاهاي متعددي وجود دارد كه به اهّم آنها اشاره مي¬شود: الف. دعا براي ظهور در روز عرفه اين دعا از چهار بخش تشكيل شده است؛ لزوم وجود امام در هر زمان و اطاعت مطلق از امر و نهي او، دعا براي نصرت و ياري و محافظت آن حضرت، بيان نتايج و پي آمدهاي ظهور مهدي ـ عليه السلام ـ در قالب دعا، بيان اوصاف ياران آن حضرت و دعا در حق آنان. در بخش اول چنين مي¬خوانيم: “اللّهُمَّ اِنَّكَ أَيَّدْتَ دينَكَ في كُلِّ أَوانٍ بِاِمامٍ أَقَمْتَهُ عَلَماً لِعبادِكَ وَ مَناراً في بِلادِكَ بَعْد اَنْ وَصَلْتَ حَبْلَهُ بِحَبْلِكَ وَ جَعَلْتهُ الذَّريعَةَ الي رِضْوانِكَ وَ افْتَرَضْتَ طاعَتَهُ وَ حَذَّرْتَ مَعْصِيَتَهُ وَ اَمَرْتَ بِامْتِثالِ اَمْرِهِ و الانْتِهاءِ عِند نَهْيِهِ و اَنْ لايَتَقَدَّمَهُ مُتَقَدِّمٌ و لايَتأَخَّرَ عَنهُ مُتَأخِّرٌ فَهُوَ عِصْمَةُ اللاّئذيْنَ وَ كَهْفُ المؤمِنينَ و عُرْوَةُ المُتَمسِّكينَ وَ بَهاءُ العالمينَ ؛ “بار الها! تو در هر زمان دين خود را به وسيله امامي تاييد فرموده¬اي كه او را براي بندگانت به عنوان عَلَم و در كشورهايت به جاي منار ]هدايت[ برپا داشته¬اي؛ پس از آنكه پيمان او را به پيمان خود پيوسته و او را وسيله خشنودي خود ساخته اي و طاعتش را واجب كرده و از نافرمانيش بيم داده¬اي و به اطاعت فرمانش و باز ايستادن در برابر نهيش و سبقت نگرفتن بر او و عقب نماندن از او فرمان داده¬اي! پس او نگهدارنده پناهندگان و ملجأ مؤمنان و دستاويز متمسكان و جمال و عظمت جهانيان است.” و در بخش دوم مي¬خوانيم: “اللّهُمَّ فَاَوْزِعْ شُكرَ ما اَنْعَمْتَ بِهِ عليه وَ اَوْزِعْنا مِثْلَهُ فيهِ و أيِّد مِن لَدُنكَ سُلطاناً نصيراً وَا فْتَحْ لَهُ فتْحاً يَسيراً وَ اَعِنْهُ بِرُكنِكَ الاعَزّ وَ اشْدُد اَزْرَهُ وَ قَوِّ عَضُدَهُ و راعِهِ بِعَيْنِكَ وَاحْمِهِ بِحِفْضِكَ و انْصُرْهُ بِملائِكَتِكَ… ؛ بار الها! پس ولي خود را به شكر آنچه بر او نعمت داده¬اي مُلهَم ساز، و ما را نيز به سپاسگزاري نعمت وجود او توفيق ده، و او را از جانب خود سلطنتي ياري دهنده عطا فرماي و درهاي پيروزي را به آساني بر وي بگشا، و او را به نيرومندترين تكيه گاه خود مدد ده و پشت گرم ساز، و بازويش را نيرو بخش و به چشم عنايت منظورش دار، و به نگهداري خود حمايتش كن و با فرشتگانت ياريش ده… .” و در بخش چهارم چنين آمده است: “وَ اَحْي بِهِ ما اَماتَهُ الظّالمُونَ مِنْ مَعالِمِ دِينِكَ وَ اجْلَ بِهِ صَدْأ الجَوْرِ عَنْ طَريقَتِكَ وأبْنِ بِهِ الضَّرَّاء عَنْ سَبيِلِكَ وَ أَذِل بِهِ النّاكِبِينَ عَنْ صِراطِكَ و أَمْحَقْ بِهِ بَغاةَ قَصْدِكَ عِوَجاً…؛ و به وسيله او آنچه از نشانه¬هاي دينت توسط ستمگران از بين رفته را زنده ساز، و زنگ جور]ظالمان[ را از طريق خويش بزداي، و سختي و ناهمواري را به وسيله او از راه خويش برطرف كن، و منحرفين از صراط ]مستقيم[ خود را توسط او از ميان بردار، و آناني را كه قصد كج ساختن راه تو را دارند هلاك نماي… .” اين همه دستاوردهاي بزرگ حكومت جهاني مهدي است كه در قالب دعا در سخت ترين دوران خفقان و ستم بيان شده است. و درباره اوصاف ياران مهدي چنين آمده است: “اللّهُمَّ و صَلِّ عَلي أوْليائِهِمُ المُعتَرِفينَ بِمَقامِهِم، المُتَّبِعينَ مَنْهَجَهُمْ المُقْتَفِينَ آثارَهُمْ…المُنْتَظريْنَ أيّامَهُم المَادّينَ اِلَيْهِم أَعْيُنَهُم…؛ بارالها! رحمت فرست بر دوستان ايشان كه معترف به مقام آنها، و تابع راه آنان و پيرو آثار آنهايند، منتظر روزگار ]دولت[ آنها و چشم دوخته به راهشان مي¬باشند.” ب. دعاي ديگر براي ظهور و فرج: اين دعا نيز در منابع متعددي آمده است و مربوط به روز عرفه مي¬باشد. اين دعا با درخواست فرج آل محمد ـ صلي الله عليه و آله ـ و در خواست ياري آنان شروع شده و با بيان ره آوردهاي ظهور حضرت مهدي ـ عليه السلام ـ در قالب دعا ادامه يافته، در پايان با بيان اوصاف ياران حضرت خواسته مي¬شود دعا كننده جزء بهترين ياران او قرار گيرد. “اللّهُمَّ صَلِّ عَلي مُحَمَّد وَ آلِ مُحَمَّد وَ فَرِّجْ عَنْ آلِ مُحَمَّد وَ اجْعَلْهُمْ أَئِمَّةً يَهْدُونَ بِالحَقِّ….وَانْصُرْهُمْ وَ انْتَصِر بِهِمْ وَ اَنْجِزْ لَهُمْ ما وَعَدْتَهُم وَ بَلِّغْ فَتْحَ آلَ مُحَمَّد …؛ خدايا بر محمد و آل او درود فرست و فرج آل محمد را ]با ظهور مهدي عليه السلام[ برسان، آنها را اماماني كه به حق هدايت مي كنند قرار بده و آنها را ياري كن و به وسيله آنها ياري بخش و براي آنها آنچه وعده فرمودي وفا كن و پيروزي آل محمد را برسان… .” در ادامه، خطاب مخصوص به حضرت حجت شده، مي¬گويد: “…وَ اَصْلِحْ لَنا اِمامَنا وَ اسْتَصْلِحْهُ وَ اَصْلِحْ عَلي يَديْهِ و آمِنْ خَوْفَهُ و خَوْفَنا عَلَيْهِ وَ اجْعَلْهُ اللّهُمَّ الذّي تَنْتَصِر بِهِ لِديْنِكَ ؛ و براي ما اماممان را اصلاح کن و براي او طلب اصلاح كن و با دستان او ]جامعه را[ اصلاح كن، ترس او را و ترس ما را نسبت به ]وجود مبارك[ او ايمن گردان و او را كسي قرار بده كه به وسيله او دينت را ياري نمايي.” و در باره دستاوردهاي دوران ظهور مي¬گويد: “اللّهُمَّ امْلَاءِ الاَرْضَ بِهِ قِسْطاً وَ عَدْلا كَما مُلِئَتْ ظُلماً وَ جَوْراً و امْنُن بِهِ عَلي فُقَراءِ المُسْلِمينَ و اَرامِلِهِمْ وَ مَساكِينِهِم وَ اجْعَلْني مِنْ خِيارِ مَوالِيهِ وَ شِيعَتِهِ، أَشَدِّ هِمْ لَهُ حُبّاً وَ اَطْوَعِهِمْ لَهُ طَوْعاً ؛ خدايا به وسيله او زمين را پر از عدل و داد كن چنان كه از ستم و جور پر گشته است، و به وسيله او بر فقراي مسلمين و يتيمان و بي سرپرستان و از كار افتادگانشان منت گذار و مرا از برگزيدگان دوستان و شيعيانش، و شديدترين آنها نسبت به او از نظر محبت، و رامترين¬شان در فرمانبري قرار ده.” “وَ اَنْفَذِهِمْ لِامْرِهِ وَ اَسْرَعِهِمْ الي مَرضاتِهِ و اَقْبَلِهِمِ لِقَوْلِهِ وَ اقْوَمِهِم بِاَمْرِهِ وَ ارْزُقني الشَّهادَةَ بَيْنَ يَدَيْهِ حَتّي اَلْقاكَ وَ انْتَ عَنّي راض؛ و ]مرا[ نافذترين آنها در مقابل فرمان او، و شتاب كننده¬ترينشان به سوي خرسندي و رضايت او، و روكننده¬ترين آنها به سوي سخن او، و پايدارترينشان در امر او قرار ده، و شهادت در پيشگاه او را روزي من گردان، تا تو را در حالي كه از من راضي هستي ملاقات كنم."               منبع:مجله مبلغان شماره70