مدرسه علميه الزهراء شهداد كرمان

 در هفت سال اول، كودك از آموزش جدّي و رسمي معاف است و در اين دوران آزادي عمل بيشتري دارد و نبايد تكاليف سخت را بر او تحميل كرد، از اين رو گفته اند: طفل در اين مقطع سنّي تكليف پذير نيست. كودك به رغم كم سالي موجود با ارزشي است و بايد در خانواده گرامي داشته شود و مورد مهر و محبت قرار گيرد. هيچ جايي نمي تواند براي ارضاي عواطف كودك، جاي محيط پر مهر و امن خانواده را بگيرد. يكي از روزنه هاي نفوذ در فرزند مُحبت است و از اين طريق والدين مي توانند كودك را تحت كنترل خود بگيرند و ضمن پرورش و رشد شخصيّت وي، او را از سقوط در درّه فساد و انحراف بازدارند.
 ابراز محبت در تربيت صحيح فرزند آن قدر اثر دارد كه رسول اكرم صلي الله عليه وآله فرموده اند: “نَظَرُ الْوالِدِ اِلي  وَلَدِهِ حُبّاً لَهُ عِبادَةٌ؛( 1)
 نگاه محبت آميز پدر به صورت فرزند عبادت است.”
 و نيز آن رحمت عالميان صلي الله عليه وآله تاكيد كرده اند: “اَكْثِرُوا مِنْ قُبْلَةِ اَوْلادِكُمْ فَاِنَّ لَكُمْ بِكُلِّ قُبْلَةٍ دَرَجَةً فِي الْجَنَّةِ مَسيرَةَ خَمْسَمِأَةِ عامٍ؛(2)
 فرزندان خود را زياد ببوسيد كه با هر بوسه اي كه شما والدين نثار فرزندان مي كنيد، درجه اي در بهشت به دست مي آوريد كه طول مسير آن پانصد سال راه است.”
 اظهار لطف و محبت در كانون خانواده، به منزله يك غذاي روحي است كه بايد با ملاحظاتي استمرار يابد. محبت را بايد طوري آشكار ساخت كه فرزندان در درك و احساس آن دچار شك و ترديد نگردند و در ابراز آن نبايد بين فرزندان تبعيض قائل گرديد كه اين وضع حقارت ها، انحرافات و كينه هايي را در ميان بچه ها پديد مي آورد و كسي كه روح تشنه لطف و محبتش در كانون گرم خانواده سيراب نگردد، در خارج از محيط خانه فريفته چرب زباني ها و تملّق ها و برخي جاذبه هاي كاذب مي گردد و استمرار اين وضع، ناهنجاري ها و آسيب هايي را به دنبال خواهد آورد. كودكان دشوار غالباً كساني هستند كه در كانون خانواده نابسامان كه از فروغ عطوفت گرم و روشن نشده، پا به عرصه وجود نهاده اند يا حداقل به جاي محبت تنها از ترحّم ديگران برخوردار گرديده اند. اين محرومين لطف و محبت و قربانيان جهل و بي مهري خانواده، ناچار نياز به خودنمايي و جلب توجّه خود را از راه هاي ديگر كه به زيان اجتماع است، ارضاء مي كنند.(3)
 كودكستان و شيرخوارگاه هاي عمومي نمي توانند با لبخندهاي حرفه اي و مصلحتي كاركنان جاي تبسّم هاي صادقانه والدين را بگيرند. دكتر الكسيس كارل مي نويسد: مادراني كه كودكان خود را به مهد كودك مي سپارند تا به شغل اداري و تفنن هاي هنري، ادبي و… خود بپردازند سبب خاموشي شعله هاي محبتي مي شوند كه كودكان در پرتو گرما و نورش بسي چيزها فرا مي گيرند.(4)
 در خانواده هايي كه اين گوهر تابان، نور افشاني نكند، بايد بسياري از آلام روحي و معضلات اجتماعي را جستجو كرد.
 به قول مولوي:
 از محبت تلخ ها شيرين شود
وز محبّت مس ها زرّين شود
 رشد عاطفي كودكان آن چنان پيچيده و با اهميت است كه چگونگي شرايط عاطفي حتّي بر رشد جسمي، رشد ذهني و اجتماعي تاثير جدي مي گذارد. اطفالي كه در خانواده آن ها با مهر و محبت رفتار مي شود و نيازهاي فطري و اساسي آنان به شايستگي تامين مي گردد، همواره با چهره اي شاد و متبسّم و با انرژي رواني قابل توجّه و آرامش روان تلاش مي كنند استعدادهاي بالقوه خود را در زمينه هاي گوناگون رشد به ظهور برسانند. به طور كلي شرايط عاطفي خوشايند كودكان در سنين خردسالي تاثير بسزايي در رشد مطلوب منش و شخصيّت آنان دارد، اگر نياز عاطفي بچّه ها به نحو مطلوبي در خانواده تامين گردد، كودكان احساس خودارزشمندي كرده و بااعتماد به نفس روزافزون، با نگرش مثبت به زندگي و با انگيزه اي قوي با مسايل مختلف مواجه مي شوند و به تلاش و تكاپو مي پردازند.(5)
 از جلوه هاي تغذيه عاطفي كودك همبازي شدن با اوست و در تعاليم اسلامي به اين نكته تاكيد شده است. رسول اكرم صلي الله عليه وآله فرموده اند: “مَنْ كانَ لَهُ وَلَدٌ صَبا؛ هر كه كودكي دارد بايد [در راه تربيتش ] خود را تا سر حد كودكي برساند (خود را با دنياي او هماهنگ كند).” مولوي نيز اين حقيقت رابه نظم در آورده است:
 چون كه با كودك سر و كارت فتاد
هم زبان كودكي بايد گشاد
 همبازي شدن با كودك علاوه بر اين كه او را غرق لذت و سرور مي كند، صميميت و عطوفت را افزايش مي دهد و اعتماد به نفس و احساس ارزشمندي را در كودك تقويت مي نمايد.

1) مستدرك الوسايل، باب 64، ج 15، ص 170.
2) وسايل، ج 21، ص 485.
3) روح بشر، دكتر ناصرالدين صاحب الزماني، ص 57 و 138.
4) انسان موجود ناشناخته، دكتر الكسيس كارل، ص 26.
5) چكيده اي از روان شناسي تربيتي (كاربردي)، دكتر غلامعلي افروز، ص 135.