مدرسه علميه الزهراء شهداد كرمان

 جوان گدا

قرآن مي فرمايد: “وَ اَمَّا الَّسائِلَ فَلَا تَنْهَرْ"؛  "و امّا سائل را از خود مران!” چرا كه نا اميد كردن فقير و راندن او از درخانه، آثار سوئي دارد. به اين داستان توجه كنيد:
 آورده اند كه مردي جوان با همسرش مشغول خوردن مرغي بريان شده بود كه فقيري بر در خانه آمد و درخواست غذا نمود. مرد جوان با خشونت تمام سائل را از درِ خانه براند و محروم ساخت.
 پس از مدّتي جوان تمام ثروت خود را از دست داد و به شدّت فقير و تنگدست شد؛ به حدّي كه همسرش نيز از او طلاق گرفت و با مرد ديگري ازدواج كرد.
 از قضا روزي آن زن با شوهر دوّم خود در حال خوردن مرغي بريان شده بود كه ناگهان گدايي درِ خانه را به صدا در آورد و تقاضاي كمك نمود.
 مرد به همسرش گفت: برخيز و اين مرغ بريان را به اين سائل بده! زن از جا برخاست و مرغ را برگرفت و به سوي درِ خانه رفت كه ناگهان ديد سائل همان شوهر اوّل اوست. مرغ را به وي داد و با چشمان گريان باز گشت.
 شوهر از سبب گريه زن پرسيد. زن گفت: اين گدا، شوهر اوّل من بود. آن گاه داستان راندن فقير از درخانه و بيچاره شدن او را بيان كرد.
 وقتي زن حكايت خويش را به پايان رساند، شوهر دوم گفت: اي زن! به خدا سوگند! آن گداي اول، خودِ من بودم.

تأثير دعاهاي دوران غيبت

هنگامي كه يك منتظر حقيقت جو به عنوان يك وظيفه الهي و انساني دعاهاي دوران غيبت را مي خواند و عبارات تعالي بخش آنها را از عمق جان زمزمه مي كند، با دريايي از معارف به ويژه در عرصه امامت و جايگاه والاي آن در باورهاي شيعي رو به رو مي شود و هر اندازه در متن اين ميراث گرانبهاي اهل بيت ـ عليهم السلام ـ دقت و تدبر مي كند، معرفت و شناخت او نسبت به ارزشهاي والاي ديني بيشتر مي شود و شناخت وسيع تر و عميق تر، محبت و ايمان قلبي را در وجود او ثابت تر مي گرداند.

به اين ترتيب، علاوه بر اينكه آگاهي و معرفت منتظر امام عصرـ عليه السلام ـ افزايش مي يابد، درصد ايمان و اعتقاداتش نيز بيشتر مي شود. اينجاست كه ديگر هيچ نيروي شيطاني نمي تواند منتظر راستين را از جاده حقيقت جدا كند و او در برابر آسيبها، آفات و هجمه هاي اعتقادي و فرهنگي كاملا بيمه مي شود و باورهايش به دژي تسخيرناپذير تبديل مي گردد.

در اينجا به ذكر نمونه هايي از آموزه هاي ديني و باورهاي عميق شيعي در متن دعاهاي مهدويت مي پردازيم.

1. در دعايي كه از وجود مقدس امام زمان ـ عليه السلام ـ به ما رسيده است و با جمله «اللّهُمَّ ارْزُقْنا تَوْفيقَ الطّاعة»[1] آغاز مي شود، ناهنجاريهاي اجتماعي، مفاسد، زشتيها و امور ناپسند ديگر، به شخص منتظر گوشزد مي گردد و او ضمن مناجات و استمداد از خداوند متعال، امور پسنديده و ناپسند را نيز همراه دعا مي آموزد و براي عمل با شناخت آمادگي پيدا مي كند.

توفيق اطاعت، صداقت در نيت، شناخت حرامها، تكريم به وسيله هدايت و استقامت، سخن گفتن با معيارهاي درست و حكمتآميز، درخواست علم و معرفت حقيقي، دور بودن از لقمه هاي حرام و شبهه ناك، خويشتن داري از ستم و دزدي و گناهان ديگر، چشم پوشي از حرام و نگاههاي خيانت آلود، فاصله گرفتن از كارهاي لغو و غيبت، از جمله آموزه هايي است كه منتظران حقيقي آن حضرت پيوسته آنها را زمزمه مي كنند و آويزه گوش خود قرار مي دهند.

آنان با عشق به وجود حضرت مهدي ـ عليه السلام ـ اين دعاي آن حضرت را زمزمه مي كنند و به ياد آن گرامي، معارف آن را با تمام وجود مي پذيرند. و اين گونه است كه انتظار ظهور مهدي موعود ـ عليه السلام ـ انسان ساز و معرفت آفرين مي شود.

در ادامه اين دعاي مهدوي ـ عليه السلام ـ منتظران حضرت، از خداوند متعال مشتاقانه مي خواهند كه: بر عالمان و دانشمندان، زهد و ساده زيستي و نصيحت پذيري و بر دانش آموزان و دانش جويان و طلاب تلاش و فعاليت و اشتياق به تحصيل را عنايت فرما!

و همين طور دعاي امام زمان ـ عليه السلام ـ براي تعليم منتظران دانش دوست و معرفت طلب دهها آموزه جانبخش و راهگشاي ديگر در بردارد.[2]

2. در دعاي افتتاح ـ كه حضرت صاحب الامر ـ عليه السلام ـ خود براي شيعيان نوشته اند تا در شبهاي ماه رمضان بخوانند ـ نكات مهمي براي آموزش منتظران و تقويت قلوب آنان بيان شده است.

آنجا كه بعد از توحيد و توصيف صفات جمال و جلال الهي و حمد و ستايش خداي منان و تعظيم و تمجيد پروردگار عالميان و تبيين مقام بندگان به معرفي رهبران معصوم الهي مي پردازد و موقعيت حضرت مهدي ـ عليه السلام ـ را كاملا در ذهن خواننده ترسيم مي كند تا به بركات وجود آن گرامي مي رسد و مي گويد: «اللّهُمَّ اِنّا نَرغَبُ اِلَيْكَ في دَوْلة كَريمَة تُعِزُّ بِها الاِسْلامَ و اَهْلَهُ و تُذِلُّ بِها النِّفاقَ و اَهْلَهُ؛[3] خداوندا! ما مشتاق دولت كريمه ]امام زمان ـ عليه السلام ـ[ هستيم كه در سايه آن اسلام و مسلمانان را عزت دهي و جبهه نفاق و اهل آن را ذليل و خوار گرداني و…». منتظر اميد وار در ادامه به آرزوها و آمال شرعي و عقلي خود كه در زمان ظهور خواهد رسيد، اشاره كرده و مي گويد: «اللّهُمَّ الْمُمْ بِهِ شَعْثَنا وَ اشْعَبْ بِهِ صَدْعَنا وَ ارْتُقْ بِهِ فَتْقَنا وَ كَثِّرْ بِهِ قِلَّتَنا وَ اَعِزَّ بِهِ ذِلَّتَنا؛[4] پروردگارا! پراكندگي و تفرّق ما را به وسيله آن گرامي به جمعيت و وحدت بدل فرما! و پريشاني امور ما را به وجودش اصلاح فرما! و نقائص و شكافهاي كار ما را به وسيله وجود آن ذخيره الهي اصلاح و جبران نما! و تعداد ما را فراوان و خواري و كوچكي ما را با وجودش به عزت و شكوه بدل ساز!»

منتظري كه بعد از نمازهاي يوميه در ماه رمضان دعاي «اللّهُمَّ اَدْخِلْ عَلي اَهْلِ القُبُورِ السُرور»[5] را مي خواند كه در آن تمام آرزوهاي بشري در سايه دولت حقه مهدوي خواسته مي شود؛ دولتي كه در پناه آن، تمام گرسنگان سير، برهنگان پوشيده، بدهكاريها ادا، گرفتاران رها، و در يك كلام تمام امور مسلمانان اصلاح و مشكلاتشان رفع مي گردد و در پرتو حكومت عادلانه مهدي ـ عليه السلام ـ جهان روي آسايش و امنيت و راحتي را به خود خواهد ديد، آيا چنين كسي مي تواند خودسازي نكند و خود را براي عرضه به محضر چنين رهبر والايي آماده نگرداند. و در هر گامي كه به پيش برمي دارد، سمت و سوي اهداف دولت مهدوي ـ عليه السلام ـ را قصد نكند؟

به راستي کسي كه در مقام انتظار آن گرامي است تا مرز شهادت پيش مي رود و از اعماق وجودش دعا مي كند كه «وَ اَسْاََلُكَ اَنْ تَجْعَلَ وَفاتي قَتْلاً في سَبيلكَ تَحْتَ رايَةِ نَبيِّكَ مَعَ اَوْليائِكَ وَ اَسْأَلُكَ اَنْ تَقْتُلَ بي أَعْدائَكَ وَ أَعْداءَ رَسُولِكَ؛[6] خدايا! از تو مي خواهم كه وفات مرا شهادت در راه خودت و تحت پرچم پيامبرت در كنار اوليايت قرار دهي! و از تو تقاضامندم كه به دست من دشمنان خود و دشمنان رسولت را هلاك كني!»

و بالاخره دعاهاي مهدويت همانند ندبه، عهد، فرج، دعاي غيبت، دعاي نور، توسل و دهها دعا و زيارت ديگر با آن مضامين عالي و آموزنده، شخص منتظر را پيوسته به آگاهي و عشق ترغيب مي كند و به سوي اهداف امام زمان ـ عليه السلام ـ نزديك مي گرداند.

 [1]. البلد الامين، ص 349.

[2]. همان.

[3]. مصباح المتهجد، ص 580؛ صحيفه مهديه، ص259.

[4]. همان.

[5]. البلد الامين، ص 222.

[6]. الكافي، ج 4، ص 74، ح 6.

درست است که بهترین فرصت برای تبلیغ گیرمان آمده،هم تعطیلات وهم ماه شعبان وهم ماه مبارک رمضان، اما خود سازی فراموشمان نشود.حدیث رسول الله صلي الله عليه و آله  را  در امر تبلیغ سرلوحه کارمان قرار بدهیم .نکند خودمان از قافله عقب بیافتیم.

عَنْ أَنَس، قالَ: قالَ رَسُولُ اللّه صلي الله عليه و آله : «مَرَرْتُ لَيلَة أُسري بِي عَلي أُناسٍ، تُقْرضُ شَفاهُم بِمَقاريضَ مِنْ نار، فَقُلْتُ: مَنْ هؤُلاءِ يا جَبرائيل؟ فَقالَ: هؤُلاءِ خُطَباءٌ مِنْ اَهْلِ الدُّنيا، مِمَّن كانُوا يَأْمُرُونَ النّاسَ بِالبِرِّ وَ يَنْسَونَ اَنْفُسَهُمْ؛(1)

أَنَس: رسول خدا، صلي الله عليه و آله فرمود: «شبي كه به معراج برده شدم، بر مردمي گذشتم كه لب هاي آنان با قيچي هاي آتشين بريده مي شد، گفتم:, اي جبرئيل آن ها چه كساني هستند (كه چنين عذابي شامل حالشان شده است)؟، وي گفت: , آن ها گويندگاني از اهل دنيا هستند كه مردم را به «نيكي» امر مي كردند ولي خود را [ در عمل به آن[ فراموش مي نمودند.»

پيام ها و نكته هاي حديث:
1 ـ عقوبت اُخروي مبلّغان و خطبايي كه مردم را به نيكي امر مي كنند ولي خود به آن عمل نمي نمايند، بريدنِ لب هايشان با قيچي هاي آتشين است. (تُقْرِضُ شَفاهُمْ بِمَقاريضَ مِنْ نار)

2 ـ خطبا و گويندگان بايد قبل از اين كه مردم را به خير و نيكي دعوت كنند، خود به آن عمل نمايند.

3 ـ سعادت مبلّغ و سخنران، در پرتو عمل به حقايقي است كه آن را به ديگران توصيه مي كند.

4 ـ خداوند در قرآن مجيد نسبت به موضوعِ «امر و توصيه ي مردم به نيكي و فراموشي خود از عمل به آن» چنين مي فرمايد: «أَتَأْمُرُونَ النّاسَ بِالْبِرِّ وَ تَنْسَوْنَ أَنْفُسَكُمْ…»؛

آيا مردم را به نيكي فرمان مي دهيد و خودتان را فراموش مي كنيد؟…،(2) و نيز در جاي ديگر مي فرمايد:«يا أيُّهَا الَّذين آمَنُوا لِمَ تَقُولُونَ مالا تَفْعَلُونَ، كَبُرَ مَقْتا عِنْدَاللّهِ اَنْ تَقُولُوا مالا تَفْعَلُونَ»؛

چرا چيزي مي گوييد كه انجام نمي دهيد، نزد خداوند بس منفور است كه چيزي را بگوييد كه انجام نمي دهيد.»(3)

و رسول خدا صلي الله عليه و آله در ضمن حديث مذكور از عذاب آن عملِ منفور، پرده برداري مي كند و مي فرمايد: «چنين كساني لب هايشان با قيچي هايي از آتش بريده مي شود.»

1 ـ سفينة البحار، ج 8، ص 542.

2 ـ بقره/44.

3 ـ صف/2.

غيرت و حميت ديني ريشه در شجاعت و قوت نفس و نيروي ايمان هر فردي دارد .بعضی ها را چه شده است که این صفت حمیده رانتوانسته اند دردرون خود پرورش دهند وهرگونه دست درازی به ناموس خویش رانادیده می گیرندوخودرابه کوری می زنند.

 امام باقر عليه السلام فرمود: «تعدادي از اسيران جنگي را به حضور حضرت رسول اكرم صلي الله عليه و آله آوردند . همه آنان كه در مبارزه با پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله و در ميدان نبرد دستگير شده بودند، به دستور رسول الله صلي الله عليه و آله كشته شدند، ولي يكي از آنان آزاد گشت . اسير آزاد شده علت آزادي اش را پرسيد و گفت: اي پيامبر الهي! چرا هم سنگرانم را كشتي اما مرا آزاد كردي؟! رسول الله صلي الله عليه و آله فرمود: حضرت جبرئيل، پيك وحي، از سوي خداوند متعال برايم خبر آورد كه در تو پنج خصلت پسنديده وجود دارد كه آن صفات را خدا و رسولش دوست دارند:

1 . تو نسبت به ناموس خويش مرد غيرتمندي هستي;

2 . صفت سخاوت و نيكوكاري داري;

3 . فردي خوش اخلاق و نيك رفتار مي باشي;

4 . خود را به صداقت و راستگويي آراسته اي;

5 . شجاعت و مردانگي در تو هست .

مرد با شنيدن اين پيام وحياني مسلمان شد و در پرتو ايمان راسخي كه در او پديد آمد به دفاع از اسلام و ارزشهاي والاي آن پرداخت تا اينكه در ركاب رسول خدا صلي الله عليه و آله در يكي از جنگها به شهادت رسيد . (1)

1-,وسائل الشیعه ج2ص155

  هر كس براي ازدواج خود شرائط و خصوصياتي را در نظر دارد، برخيها به زيبائي دختر و يا پسر بيش از هر چيز ديگر ارزش و اهميّت قائل اند؛ به گونه اي كه با وجود زيبايي تمام مسائل ديگر و معيارهاي اصلي و اساسي ناديده گرفته مي شود، عده اي در ازدواج به وضعيّت مالي پدر دختر، و يا پسر چشم دوخته اند و به محض آنكه خواستگار ثروتمند براي دخترشان آمد، سر از پا نشناخته، معيارهاي اصلي را فراموش كرده، بدون چون و چرا تسليم او مي شوند. و بعضيها هم معيارهاي ديني برايشان اصالت دارد و در عين حال جمال و كمال را نيز ناديده نمي گيرند.
 روايات، سخت بر اين امر تأكيد دارد كه در انتخاب همسر، اساسي ترين معيار براي زوجين، ايمان و تديّن است؛ البته اصالت خانوادگي، اخلاق و… را نيز نبايد ناديده گرفت.
 درباره متدين بودن زن، پيامبر اكرم صلي الله عليه وآله فرمود: “تُنْكَحُ الْمَرْأَةُ عَلي  اَرْبَعِ خِصلالٍ، عَلي  مالِها، وَعَلي  دِينِها، وَعَلي  جَمالِها، وَعَلي  حَسَبِها وَنَسَبِها، فَعَلَيْكَ بِذاتِ الدِّينِ؛(1) با زن به خاطر چهار چيز ازدواج مي شود: مال و ثروتش و بر دينداري اش و زيبائيش و بر اصل و نسب و خانواده اش و تو با زن متدين ازدواج كن.”
 كه از همسر جهاز و زر نخواهيد
بغيــر از پاكـي گــوهــر نخواهيــد
 بپرس از او كه از ايمان چه داري
نــه از سيم و بستــان چـه داري
 كه در بي دين وفا و عاطفت نيست
صفـا و مردمي و معـرفت نيست 
 لطيفه 
 مرد فاسقي همسر خود را به تقوا و پاكدامني سفارش مي نمود. عالمي راز مطلب را از او پرسيد كه خود اهل گناه و معصيت مي باشي، ولي به همسرت درس زهد و تقوا مي دهي؟
 در جواب گفت: من كه يقين دارم به جهنم مي روم، مي ترسم كه اين زن در جهنم هم من را رها نكند. به اين جهت او را به زهد و تقوا سفارش مي كنم تا سرانجام به بهشت رود و در جهنم براي من مزاحمت ايجاد نكند.(2)
 سرانجام ازدواج با مرد غير متدين
 زني به شعبه 45 دادگاه حمايت از خانواده تهران شكايت كرد كه مي خواهد از شوهرش طلاق بگيرد و جدا شود. اين زن و شوهر 33 سال با هم زندگي كرده اند. زن شاكي گفت: علّت تقاضاي طلاق اين است كه شوهرم اهل گناه و هرزگي است.(3)

1)-میزان الحکمه ح8736       2)-کشکول امامت ج 2ص66            3)-روزنامه اطلاعات/بهمن/1350