مدرسه علميه الزهراء شهداد كرمان

روز سوم: پناه به خدا از جهالت

برخي از نتايج جهل

1 - انحراف عقيدتي: «يظنون بالله غير الحق ظن الجاهلية » (1) ; «به خداوند گمان ناروا مي برند، گمان جاهليت.»

2 - خودبزرگ بيني

3 - خود محوري

4 - تخطئه ديگران

5 - گمراه دانستن ديگران

6 - انكار و تكذيب

7 - لجاجت

8 - خودپسندي

قال علي عليه السلام: «ان الجاهل من عد نفسه بما جهل من معرفة العلم عالما و برايه مكتفيا و لمن خالفه مخطيا و لمن لم يعرف من الامور مضللا و اذا ورد عليه من الامر ما لا يعرفه انكره و كذبه و كان للحق منكرا و في اللجاجة متجريا و عن طلب العلم متكبرا; (2) نادان كسي است كه خود را نسبت به نادانسته هايش دانا شمارد و نظر خود را كافي بداند، هر كس با وي مخالفت كند او را در اشتباه پندارد و ناآگاهان را گمراه كند، هرچه را نداند انكار و تكذيب كند، حقيقت را انكار نموده و در لجاجت جري باشد و در طلب دانش، خودپسندي كند.»

پند گفتن با جهول خوابناك               تخم افكندن بود بر شوره خاك

چاك حمق و جهل نپذيرد رفو          تخم حكمت كم دهش اي نيكخو

زانكه جاهل جهل را بنده بود          هر چه پندش مي دهي او نشنود

1-ال عمران154      2-بحارالانوار ج77ص203

بیانی از مادر شهید کاظمی:

یک شب وقتی ناصر مهمانم بود،صحبت از شهادتش به میان آمد.باهم راحت بودیم واین حرفها اذیتم نمی کرد.به اوگفتم:"باید قول بدهی که اگر شهید شدی،درسرازیری قبر بهم چشمک بزنی."گفت :"قول می دهم؛قول مردونه.”

شهید که شد وقتی داشتندتوی قبر می گذاشتنش ،به زحمت خودم را بالای سرش رساندم وگفتم:"ناصر!مادرجان!قولت که یادت نرفته عزیز مادر!"خدا میداند که همان لحظه چشمانش یک بار باز وبسته شد.همه شاهد این ماجرا بودند وصدای صلوات وتکبیر،قطعه 24راپر کرد .

جايگاه قرآن

«لو انزلنا هذا القرآن علي جبل لرايته خاشعا متصدعا من خشية الله » (1) ; «[اي رسول ]اگر ما اين قرآن را بر كوه نازل مي كرديم مشاهده مي كردي كه كوه از ترس خدا خاشع و ذليل و متلاشي مي گشت.»

برخي از ويژگي هاي قرآن

1 - وسيله رحمت و هدايت: «هدي و رحمة للمؤمنين » (2) ; «هدايت و رحمت براي مؤمنان است.»

2 - رهبر: پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله فرمود: «عليكم بالقرآن فاتخذوه اماما قائدا; (3) بر شما باد به قرآن، آن را پيشوا و رهبر خويش قرار دهيد.»

3 - برترين گفتار: «الله نزل احسن الحديث » (4) ; «خداوند برترين گفتار را نازل كرد.»

4 - شفاي دردها: «ننزل من القرآن ما هو شفاء و رحمة » (5) ; «ما آنچه از قرآن مي فرستيم شفاي دل و رحمت است.»

5 - جامعيت: قال رسول الله صلي الله عليه و آله «من اراد علم الاولين و الاخرين فليقرء القرآن; (6) هر كس علم اولين و آخرين خواهد، قرآن بخواند.»

ملا صدرا در مقدمه تفسير سوره مباركه واقعه مي فرمايد: «بسياري به مطالعه كتب حكما پرداختم تا آنجا كه گمان كردم كسي هستم ولي همين كه چشم بصيرتم باز شد، خود را از علوم واقعي خالي ديدم، در آخر عمرم به فكر فرو رفتم كه به سراغ تدبر در قرآن و روايات محمد و آل محمد بروم. من يقين كردم كه كارم بي اساس بوده است. زيرا در طول عمرم به جاي نور در سايه ايستاده بودم. از غصه جانم آتش گرفت و قلبم شعله كشيد تا رحمت الهي دستم را گرفت و مرا با اسرار قرآن آشنا كرد و شروع به تفسير و تدبر در قرآن كردم، در خانه وحي را كوبيدم درها باز شد و پرده ها كنار رفت و ديدم فرشتگان به من مي گويند: سلام عليكم طبتم فادخلواها خالدين. من كه اكنون دست به نوشتن اسرار قرآن زده ام، اقرار مي كنم كه قرآن درياي عميقي است كه جز با لطف الهي امكان ورود در آن نيست ولي چه كنم عمرم رفت، بدنم ناتوان، قلبم شكسته، سرمايه ام كم، ابزار كارم ناقص و روحم كوچك است.» (7)

مرحوم فيض كاشاني در رساله انصاف مي فرمايد: «من مدت ها در مطالعه مجادلات متكلمين فرو رفتم و كوشش ها كردم ولي همان بحث ها ابزار جهل من بود. مدت ها در راه فلسفه به تعلم و تفهم پرداختم و بلند پروازي هايي را در گفته هايشان ديدم، مدت ها در گفت و گوهاي اين و آن بودم، و كتاب و رساله ها نوشتم و گاهي ميان سخنان فلاسفه و متصوفه و متكلمين جمع بندي مي كردم و حرف ها را به هم پيوند مي دادم، ولي در هيچ يك از علوم دوايي براي دردم و آبي براي عطشم نيافتم. بر خود ترسيدم و به سوي خدا فرار و انابه كردم، تا خداوند مرا از طريق تعمق در قرآن و حديث هدايتم كرد.»

امام خميني رحمه الله مي فرمايد: «و اين جانب از روي جد; نه تعارف معمولي مي گويم كه از عمر به باد رفته خود تاسف دارم. شما اي فرزندان برومند اسلام! حوزه ها و دانشگاه ها را به شؤونات قرآن و ابعاد بسيار مختلف آن توجه دهيد، تدريس قرآن را در هر رشته اي مد نظر و مقصد اعلي (نه در حاشيه) قرار دهيد. مبادا خداي نخواسته در آخر عمر كه ضعف و پيري بر شما هجوم كرد از كرده ها پشيمان و تاسف بر ايام برایتان باقی بماند .)8

1- حشر/ 21.        2-) يونس/ 57.          3- كنزل العمال، خ 4029.       4-) زمر/ 23.        5-) اسري/ 82.

6-) كنز العمال، خ 2454.          7-) مقدمه تفسير سوره واقعه، ملاصدرا.       8-) صحيفه نور، ج 20، ص 20.  جواني بخوريد همچون نويسنده.» (21)

پيامبر صلي الله عليه و آله در خطبه شعبانیه ماه رمضان را اینگونه توصیف فرمودند: « اي مردم! در اين ماه درهاي بهشت به روي شما باز است؛ از خدا بخواهيد که آنها را به رويتان نبندد و درهاي جهنم بسته شده ؛ از پروردگارتان طلب کنيد تا آنها را به رويتان باز نکند و شياطين در زنجيرند ؛ از خدايتان بخواهيد تا آنها دوباره بر شما تسلط نيابند.»

با توجه به اين نکته، روزه داران حقيقي بايد در اعمال و رفتار خود مواظب باشند که مبادا روزه هايشان مخدوش گردد. رسول خدا صلي الله عليه و آله تأکيد مي فرمايد که « وَ احفَظُوا ألْسِنَتَکُم وَ غُضُّوا عَمّا لايَحِلُّ النَّظَرُ اليهِ أََََبصارَکُم وَ عَمّا لايَحِلُّ الأِسْتِماعُ إليهِ أسْماعَکُم؛[1] زبانهايتان را نگه داريد و چشمهايتان را از غير حلال فرو بنديد و گوشهايتان را از سخنها و صداهاي حرام حفظ کنيد.»

بنابراين ، روزه دار بايد جايگاه اين ماه را کاملاً حفظ کند و بداند که در موقعيتي استثنايي قرار دارد و با تمام وجود در طاعت الهي باشد. علي عليه السلام فرمود: «کَم مِن صائمٍ لَيسَ لَهُ مِن صيامِهِ إِلاّ الجُوعُ وَ الظَّماءُ؛[2] بسا روزه داري که از روزة خود ، جز تحمل گرسنگي و تشنگي بهره اي نمي برد.»

عطار نيشابوري اين سخن مولا را در ابياتي توضيح داده است:

اي دوست، ماه روزه رسيد و تو خفته اي
آخر زخواب غفلت ديرينه سر بر آر

سالي دراز بوده اي اندر هواي خويش
ماهي خداي را شو و دست از هوا بدار

پنداشتي که چون نخوري ، روزه کامل است!
بسيار چيز هست جز اين، شرط روزه دار

هر عضو را بدان که بتحقيق روزه ايست
تا روزة تو روزه بود نزد کردگار

اول نگاه دار نظر، تا رخ چو گل
در چشم تو نيفکند از عشق خويش خار

ديگر ببند گوش ، زهر ناشنيدني
کز گفتگوي هرزَه، شود عقل تار و مار

ديگر زبان خويش که جاي ثناي اوست
از غيبت و دروغ فرو بند استوار

ديگر به وقت روزه گشادن مخور حرام
زيرا که خون خوري تو از آن بِه هزار بار

روزة ماه رمضان پارسايي و تقوا را به همراه مي آورد، در صورتي که با شرائط خود انجام پذيرد و گرنه اگر فردي اين شرائط را رعايت نکند ، ماه رمضان او با ديگر ايام هيچ گونه تفاوتي نخواهد داشت.

 1-بحارالانوارج93ص356ح 25      2-نهج البلاغه حکمت125

رسول گرامي اسلام صلي الله عليه و آله درخطبه شعبانيه، ماه مبارک رمضان را چنين توصيف مي کند: «وَ هُوَ شَهرٌ دُعِيتُم فِيه ِاِلي ضِيافَةِ اللهِ وَ جُعِلتُم فِيه مِنْ أهْلِ کَرامَةِ اللهِ اَنفاسُکُُم فِيه تَسبِيحٌ وَ نَومُکُم فِيه عِبادَةٌ وَ عَمَلُکُم فيهِ مَقبُولٌ وَ دُعاءُکُم فِيه مُستَجابٌ؛[1] ماه رمضان ماهي است که شما به ضيافت الهي دعوت شده ايد و در رديف افرادي قرار گرفته ايد که مورد تکريم خداوند هستند. نفسهايتان در آن تسبيح و خواب شما در آن عبادت و اعمالتان در آن مورد پذيرش و دعايتان در آن مستجاب است.»

اين ماه ماية آزمايش مسلمانان و آرامش اهل ايمان و محک حق و باطل است. ماه رمضان زمينه اي مناسب براي زدودن کدورتها و غبارهاي مادّي و نفساني از وجود انسان و ماه خانه تکاني دلها و تصفية قلوب است. رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود: «لَو يَعلَمُ العِبادُ ما في رَمَضانَ لَتَمَنَّتْ أن يَکُونَ رَمَضانُ سَنَةً؛[2] اگر بندگان خدا مي دانستند که در ماه رمضان (چه گنج پُربهايي است)، هر آيينه آرزو مي کردند که ماه رمضان يک سال باشد.»

دعوت نامة خداوند براي مهماني در اين ماه بالاترين مدال افتخار براي يک انسان مسلمان است و اگر کسي نتواند به اين دعوت آسماني پاسخ دهد ، بيچاره ترين انسانها خواهد بود. حضرت رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود: « فَانَّ الشَّقي مَن حُرِمَ غُفرانَ اللهِ في هذا الشَّهرِ العَظيمِ؛[3] شقي کسي است که در اين ماه بزرگ از مغفرت خداوندي محروم بماند.»

1-الامالی صدوق ص93       2-فضائل الاشهر الثلاثه ص140         3-بحارالنوار ج93ص365ح25